Een eigen plek creëren in onzekerheid: op bezoek in een vluchtelingenkamp in de Bekavallei

Door het aanhoudende geweld in Syrië zijn miljoenen Syriërs uit hun land gevlucht. In Libanon worden naar schatting 1,5 miljoen vluchtelingen opgevangen. Maar doordat zij zich niet permanent mogen vestigen in Libanon en door de economische situatie is onderdak vaak onbetaalbaar. Zo’n 300.000 Syrische vluchtelingen in Libanon wonen in ruim 6.000 informele tentenkampen. De materialen waarvan deze tenten gemaakt zijn, gaan niet eeuwig mee en worden continu gerepareerd. Vluchtelingen zijn afhankelijk van pakketten van de UNHCR om hun tenten weerbestendig te maken, zodat zij met hun gezinnen de wintermaanden warm en veilig door kunnen komen.

Ik zit in het kantoor van Omar terwijl hij me de lijst laat zien van de kampen waar zijn team vandaag langs zal gaan. Omar is de projectmanager van het programma voor het weerbestendig maken van onderdak. Hij vertelt over de hectische week die achter hem ligt. In een noodtempo in zijn team tenten aan het repareren en verbeteren. Door storm en sneeuwval hebben veel Syrische vluchtelingen lekkende tenten. Sommige tenten zijn zelfs ingestort. Als er zo’n melding binnenkomt, gaat zijn team erheen. Op basis van richtlijnen van de UNHCR bepalen ze of het gezin in aanmerking komt voor een weerbestendigheidspakket.

Geen permanente bouwwerken

Begin februari ben ik naar Zahlé gekomen om daar als Project Officer de programmateams te ondersteunen. Zahlé is de grootste stad in de Bekavallei, het gebied waar de meeste geregistreerde vluchtelingen in Libanon verblijven. Omdat de Libanese overheid geen officiële kampen toestaat, wonen veel gevluchte Syriërs in informele kampen op gehuurde grond. Ze mogen geen permanente bouwwerken neerzetten, daarom maken ze tenten van hout, zeil en andere materialen. Het geweld in Syrië duurt nu al meer dan elf jaar en de vluchtelingen weten nog steeds niet waar ze aan toe zijn. Ze kunnen maar beperkt integreren in Libanon en teruggaan naar Syrië blijft een droom. In hun dagelijks leven hebben ze gebrek aan veel dingen.

“Het geweld in Syrië duurt nu al meer dan elf jaar en de vluchtelingen weten nog steeds niet waar ze aan toe zijn.”

Mee op pad

Vandaag ga ik met Omar en zijn team mee naar een kamp op twintig minuten van Zahlé. Daar gaan ze weerbestendigheidspakketten uitdelen en nieuwe schademeldingen bekijken. Terwijl we door de Bekavallei rijden, zie ik overal in het landschap witte vlekken. Op die plekken staan tenten, soms een paar, soms meer dan honderd bij elkaar. Het team van Omar gaat eerst naar het door Medair beheerde UNHCR-magazijn om spullen op te halen. In het magazijn zijn stapels matrassen, doeken, brandblussers, timmerhout, panelen, dekens, kachels en brandstof opgeslagen. Dit zijn de materialen waarmee de vluchtelingen hun tenten repareren en inrichten.

Tent indrukken

We komen aan in het eerste kamp, een verzameling van negentien tenten tussen bedrijfsgebouwen, een snelweg en velden. Het team stelt zichzelf voor en vraagt de shawish te spreken, de vertegenwoordiger van het kamp. Nadat de shawish toestemming heeft gegeven, gaan ze aan de slag. Het team roept de gezinnen die op de lijst staan om een pakket te ontvangen. De pakketten bestaan uit hout, panelen, doeken en betonblokken. Met deze materialen kunnen ze lekkages verhelpen, hun bezittingen op een verhoogde vloer plaatsen en een droge en tegen het weer beschermde plek voor zichzelf maken.

Terwijl het team bezig is met de distributie, ga ik met Omar en zijn assistent Ziad mee naar de mensen die een nieuwe schademelding hebben gedaan. We luisteren naar de gezinnen die uitleggen wat er aan de hand is met hun tenten. Ook bekijken we de buiten- en binnenkant van de tenten en worden de problemen genoteerd. In het kamp komt een schattige peuter naar ons toe. Ze heet Halomi en loopt met ons groepje mee. Ze neemt ons mee op pad langs de tenten, wijst naar de duiven die de vluchtelingen houden en verkopen en laat zien hoe je een touw over een balk als schommel kunt gebruiken.

Samen verbonden

Er heerst hier een gevoel van saamhorigheid. De mensen en de tenten in het kamp zijn met elkaar verbonden. Je ziet het aan de manier waarop de mensen elkaar begroeten. En je ziet het aan de inrichting van de tenten. De stoffen waarmee de wanden en de plafonds zijn bekleed houden de houten platen en het zeil uit het zicht en creëren iets van een huiselijke sfeer. Maar daaronder blijft de kwetsbaarheid bestaan. De gezinnen in de kampen worden soms gedwongen om te vertrekken. Door de weersomstandigheden vergaan de materialen en scheurt het plastic zeil dat aan de buitenkant van de tenten zit. De mensen leven al zo lang in onzekerheid in de kampen. Als er geen hulp blijft komen van organisaties zoals Medair, dan zakken ze weg in nog onwaardiger leefomstandigheden.

Veerkracht

Het team is klaar met de distributie en de nieuwe schademeldingen op deze locatie. Het wordt tijd om te vertrekken. Ik zeg ‘yalla bye’ tegen Halomi maar dan doet ze mijn gebaren na in de richting van haar moeder, alsof ze met mij mee wil gaan. Haar moeder begint te lachen. Dan is iemand zo slim om Halomi een banaan te geven. Ze laat mijn been los en loopt weg met de banaan. Nooit gedacht dat ik het van een banaan zou verliezen. Als we weer rijden, denk ik na over de veerkracht van deze gemeenschap en hoe de kleine Halomi omgaat met de mensen en dingen in haar omgeving. Pendelend tussen permanent en tijdelijk in Libanon creëren de vluchtelingen een plek voor zichzelf.

‍

_{De activiteiten van Medair voor het weerbestendig maken van onderkomens in de Bekavallei worden gefinancierd door de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen (UNHCR).Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van informatie van Medair-medewerkers in het veld en op het hoofdkantoor. De zienswijzen in dit bericht vallen onder de verantwoordelijkheid van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie.}

_‍